گرمازدگي يعني بروز يكي از اين حالتها :
à درد و گرفتگي عضلاني ناشي از گرما ( كرامپ )
à خستگي ناشي از گرما
à حمله گرمايي
گرفتگي عضلاني ( كرامپ ) ناشي از گرما به چه علت اتفاق مي افتد ؟
در هواي گرم به علت فعاليت شديد مثل بيل زدن ، حمل بار و… در اثر عرق كردن ، مقدار زيادي نمك از بدن دفع ميگردد كه اگر جبران نشود ، باعث درد و گرفتگي شديد عضلات ران ، بازوها و شكم شده و كارگر قادر به ادامه كار نيست .
اگر دچار گرفتگي عضلاني شدی
م چه بايد بكنم ؟
ü درمان اين آسيب بسيار ساده است : يك قاشق چايخوري نمك را در يك ليوان خنك ( نه خيلي سرد ) حل كنيد و نصف ليوان را در هر 15 دقيقه به آرامي بنوشيد . درد عضلاني بسرعت بهبود ميابد .
ü به خاطر داشته باشيد كه عضلات دردناك را ماساژ ندهيد اين كار درد را بيشتر ميكند .
خستگي گرمايي چه حالتي است ؟
اين حالت از حمله گرمايي شايعتر بوده و در فرد سالمي رخ ميدهد كه در محيطي بسيار گرم به شدت فعاليت بدني انجام ميدهد ، بخصوص اگر به آب و هواي گرم عادت نكرده باشد .
در اين حالت خون در عروق زير پوست جمع شده و در نتيجه به ديگر قسمتهاي بدن بخصوص مغز ، قلب و ريه خون كافي نميرسد بنابراين فرد دچار علايمي شبيه به شوك ميشود .
خستگي گرمايي چه علايم و نشانه هايي دارد ؟
§ سردرد – سرگيجه – تهوع و ضعف
§ غش كردن – عرق شديد – بي اشتهايي
§ كاهش هوشياري – پايين افتادن درجه حرارت بدن
§ گشاد شدن مردمكهاي چشم – نبض تند و ضعيف – تنفس سريع و سطحي
§ رنگ پريدگي پوست – درد عضلاني و اشكال در راه رفتن
براي كسي كه دچار خستگي گرمايي شد چه كار بايد بكنم ؟
ü او را به اتاقي خنك برده و با دستمال سرد و مرطوب بدن او را خنك نماييد ( اگر احساس لرز نميكند )
ü او را وادار كنيد كه دراز بكشد ، پاهايش را بالا و سرش را پايين بياوريد تا جريان خون كافي به مغزش برسد .
ü تا آنجا كه ميتوانيد لباسهايش را در آوريد .
ü به بيمار نصف ليوان محلول آب و نمك ( يك قاشق چايخوري در هر ليوان ) را در هر 15 دقيقه بدهيد .
ü اگربيمار استفراغ كرد ديگر به اومحلول آب و نمك نداده وي را سريع به بيمارستان يا درمانگاه منتقل كنيد تا سرم تجويز شود .
ü بيمار بايد به مدت 2 تا 3 روز استراحت كرده و از تحرك و فعاليت اضافي پرهيز كند .
حمله گرمايي چيست و چه موقع اتفاق مي افتد ؟
حمله گرمايي هنگامي رخ ميدهد كه سيستمهاي تنظيم كننده گرما در بدن مثل عرق كردن ، نتوانند بدن را به حد كافي خنك كنند . در اين حالت دماي بدن بالا ميرود ولي تعريق صورت نميگيرد ، در نتيجه گرماي زيادي در بدن ذخيره ميشود كه موجب آسيب به سلولهاي مغز شده كه سر انجام آن مرگ يا ناتواني دائمي است .
علائم و نشانه هاي حمله گرمايي كدام است ؟
§ دماي بالاتر از 40 درجه
§ پوست داغ ، خشك و قرمز
§ نبض ابتدا قوي و سريع بوده ولي با پيشرفت آسيب ، ضعيف و سريع ميشود .
§ مردمكها در ابتدا كوچك شده ولي بعد از مدتي گشاد ميشوند .
§ گيجي – تنفس سطحي و ضعيف – سردرد – خشكي دهان – تهوع – استفراغ – كاهش فشار خون – تشنج – انقباض عضلاني و از بين رفتن هوشياري ( در صورت بروز اين علائم احتمال مرگ بسيار بالا و حدود 80 درصد است )
براي بهبود وضع بيماري كه دچار حمله گرمايي شده چه بايد بكنم ؟
هرگز فراموش نكنيد حمله گرمايي يك وضعيت اورژانسي است ( مثل حمله قلبي ) . پس سريع و بدون دستپاچگي عمل كنيد چون فاصله مرگ و زندگي فردي كه دچار حمله گرمايي شده بسيار اندك است :
ü بسرعت بيمار را از معرض تابش آفتاب دور كنيد .
ü لباسهايش را درآوريد و او را كاملا در وان آب و يخ شناور كنيد .با اين روش درجه حرارت بدن بيمار بسرعت به حد طبيعي ميرسد .
ü اگر اين امكان وجود ندارد ، بدن بيمار را مرطوب كنيد و قطعات يخ را زير دست ، دور گردن و اطراف قوزك پاي او بگذاريد .
ü آنقدر عمل سرد كردن را ادامه دهيدتا دماي بدن بيمار به زير 8/37 برسد .
ü در حين سرد كردن بدن بيمار، سر و شانه هاي اورا كمي بالا بياوريد و مطمئن شويد كه آرامش دارد .
به تفاوت خستگي گرمايي و حمله گرمايي توجه كنيد :
در حمله گرمايي ، پوست بر افروخته ، خشك و بشدت داغ است
و دماي بدن فرد تا بيش از 39 درجه هم ميرسد .
ولي در خستگي گرمايي ، پوست معمولا مرطوب ، چسپنده ، خنك و رنگ پريده است
و دماي بدن فرد پايين تر از حد طبيعي است .
آيا براي جلوگيري از آسيبهاي مختلف گرمايي ( خستگي گرمايي ، حمله گرمايي ، گرفتگي عضلاني ) راهكاري وجود دارد ؟
بله ، البته ! خوشبختانه گرمازدگي به سادگي قابل پيشگيري است . اگر نميخواهيد دچار آسيبهاي گرمايي شويد بايد :
à لباسهايي آزاد كه به بدن نچسپد و با رنگ روشن كه نور آفتاب را جذب نكند ، بپوشيد و از كلاههاي لبه دار استفاده كنيد .
à از تغييرات ناگهاني هوا مثل ورود سريع از ساختمان خنك به خيابان داغ اجتناب كنيد .
à غذا و نوشيدنيهاي خنك مصرف كرده و محلول ORS بنوشيد . اگر رژيم غذايي متعادل باشد معمولا نيازي به قرص نمك نيست .
à در هواي داغ به حد كافي آب خنك بنوشيد ، حتي اگر تشنه نباشيد .
à اگر مقدور بود در هواي آزاد بين ساعات 10 صبح تا 3 عصر از كار و فعاليت اجتناب كنيد .
à اگر در گرما ورزش ميكنيد بعد از هر نيم ساعت ، 5 تا 10 دقيقه استراحت نماييد .
à اگر رژيم غذايي بي نمك يا كم نمك داريد يا اگر دچار مشكلاتي نظير ، بيماري قلبي – فشار خون – قند – نارسايي كليه يا بيماري ريوي هستيد ، گرما و رطوبت براي سلامتي شما بسيار خطرناك است و بايد قبل از انجام هرگونه فعاليتي در هواي گرم ، با پزشك مشورت كنيد .
و اگر دچار سرگيجه – تهوع – خستگي بيش از حد و سردرد - گرفتگي عضلاني و درد و سوزش معده شديد بايد تحت مراقبت پزشك قرار گيريد .
موسی فرمانبر
کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت