پیشینه تاریخی :

بردسكن در جنوب استان خراسان رضوي مركز مزارع زعفران، در فاصله 45 کیلومتر از كاشمر، 100 کیلومتر از تربت حيدريه و 180 کیلومتر از قائنات واقع شده است که با توليد سالانه بيش از 15تن زعفران يكي از قطب‌هاي اصلي توليد زعفران ايران محسوب مي‌شود. منطقه‌اي مستعد در توليد مرغوب‌ترين انواع خشكبار و زعفران.شواهد بر جای مانده از جمله اتلال و محوطه های باستانی نشان از استقرار و زیستگاه های انسانی پیش از تاریخ در این ناحیه دارد. نتایج بررسی های باستان شناسی بر روی تپه ها و محوطه های تاریخی و همچنین شواهدی از آثار فرهنگی حاکی از آن است که منطقه بردسکن در هزاره های دوم و اول قبل از میلاد، مسکونی و آباد بوده است. بردسکن در قرون و سده های گذشته جزئی از سرزمینی به شمار میرفته که در متون جغرافیایی و تاریخی از آن با نام ترشیز ، شهر باستانی عبدل آباد و فیروزآباد ، بردسکن، دست برکن، برکن و برداسكن یاد شده است و شهادت متون تاریخی در سال های 520 تا 650 ق ناحیه مزبور آماج حملات بسیاری گردیده است. از جمله حوادث تاریخی در این منطقه که در متون به آن اشاره شده، قطع درخت سرو عظیمی از روزگار زرتشتیان بود که به فرمان متوکل عباسی آن را از ریشه کندند و به بغداد فرستادند. در منابع آمده است شاخه ها و فروع آن را بر سیصد شتر نهادند و به آن دیار بردند.

ویژگی های طبیعی و جغرافیایی :

شهرستان بردسکن واقع در حاشیه شمالی کویر نمک از سمت شمال به شهرستان سبزوار، از شرق به شهرستان خلیل آباد و از جنوب به طبس در استان یزد و از غرب به شاهرود محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن و در فاصله 256 کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا 985 متر است و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 3 بخش، مرکزی، انابد و شهرآباد می ياشد. این شهرستان از دو منطقه کوهپایه ای شمال و جلگه ای جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای حاشیه کویر نمک شکل گرفته است. در شمال این شهرستان رشته کوه کوهسرخ با جهت شرقی غربی قرار دارد. این رشته کوه از مرز افغانستان آغاز و تا کوههای کوه میش شهرستان سبزوار ادامه دارد. این رشته کوه شهرستان های خلیل آباد، کاشمر، تربت حیدریه و خواف و ... را دربرمی گیرد. همچنین کوه سرتنگل با 2050 متر ارتفاع که در دهستان کوهپایه واقع است، دارای منطقه گردشگری دهانه معروف بیچورد می باشد و از ارتفاعات دیگر این ناحیه می توان به کوه پتور دارو، کوه سیر، کوه آهوبم و قله کمر تاجی در جنوب غربی شهرستان اشاره کرد.

 صنایع دستی و هنرهای سنتی :

از صنایع دستی و هنرهای سنتی شهرستان بردسکن که امروزه در این منطقه رواج دارد می توان به بافت انواع فرش های دستباف با طرح های خطوط مستقیم ، خطوط شکسته ، گردان طرح عبدالسرخ ، طرح بلوچی ، طرح های اصیل شاه عباسی لچک ترنج ، گل های منظره ای، طرح محرابی، طرح ختایی و طرح های زیرخاکی اشاره نمود. طرح زیرخاکی این منطقه برگرفته از تصویر نقوشی است که چندین سال قبل از محوطه باستانی فیروزآباد این شهرستان کشف شده است. طرح یک دوم که نقش دو نیمه قالی با یکدیگر قرینه است و طرح یک دوم قرینه سازی در چهار قسمت اجرا می گردد. هنرهای سنتی دیگر نظیر گلیم بافی، جاجیم بافی، خورجین بافی در منطقه درونه و نمدمالی و سفالگری در روستای باب الحکم این شهرستان رواج دارد که نمدهای این روستا به کشورهای اروپایی و عربی صادر می شود. هنر معرق روی چوب، گلسازی، نقاشی روی شیشه نیز در بردسکن رایج است.

جایگاه موسیقی در فرهنگ بردسکن :

موسیقی در میان شهرستان بردسکن آمیختگی عمیقی با بخش زیادی از شئونات زندگی آنها داشته و بازگو کننده غم ها، شادی ها ، آلام، آرزوها، اعتقادات و بینش تفکر اقوام این ناحیه و روایت گر افسانه های محلی است که در حقیقت نوعی از موسیقی بوده و به طور کلی بر پایه دوبیتی و چهاربیتی خوانی استوار است. این نوع موسیقی در سه قسم : الف) ترانه ها ب) فریادها ج) داستان های روائی قابل تأمل و بررسی است. از آهنگ های رایج در این منطقه می توان به حسین نامراد، سرحدی، حیدربیگ، حسینا و گل محمد، کوچه باغی اشاره کرد و همچنین سازهای رایج در بردسکن بیشتر نی، دایره، دوسازه، سه تار، دهل و دو تار می باشد که سرنا دهل برای مراسمی نظیر عروسی ها، هنگام ریزش باران، برداشت محصول با رقص های محلی و بومی این منطقه به شمار می آید.

سوغات و ره آورد سفر :

به غير از زعفران و زيره می توان به سوغات ديگر اين شهرستان از جمله انواع گلیم ها و قالیچه های خوش نقش و نگار اشاره کرد. همچنین گیوه های دست دوز و سبدهای حصیرباف ، کلاه و نمد این منطقه مورد توجه گردشگران و مسافران می باشد. محصولات باغی معروفی از جمله انار، انجیر و انگور و کشمش، پسته در این منطقه از شهرت بسزایی برخوردار است. همچنین حلوا مغزی این منطقه که با شیره انگور و کنجد و گیاهی به نام بیخ در روستای باب الحکم تولید می شود .

عشایر بردسکن :

این شهرستان با گستردگی جغرافیایی، تنو ع اقوام و سابقه کهن با فرهنگ غنی درخشان و پویا توانسته است در تاریخ، هویت و اصالت خویش را حفظ کرده و با هماهنگی و جذابیت در حوزه میراث غنی فرهنگی، معنوی و طبیعی بدرخشد. این شهرستان از نظر وجود تنوع اقلیمی چشم انداز روشنی از نظر فضای روستایی عشایری از قبیل کلاه درازی، طاهری، ایلخانی، شورچاهی، بلوچ خانزائی، طایفه بیگی، تیموری و عبدالسرخ در این منطقه زندگی می کنند.

 بناهاي تاريخي و مذهبي

مناره فیروزآباد :

این اثر تاریخی در 20 کیلومتری جنوب بردسکن و در بخش شهرآباد در میان روستایی به همین نام و بر روی ویرانه های بست دروازه ترشیز قدیم قرار دارد. شواهد باستان شناسی مؤید آثار زیستگاهی از صدر اسلام تا سده هفتم هجری در اطراف بنا است که بنا بر اقوال عبور هشتمین اختر تابناک ولایت و امامت حضرت علی بن موسی الرضا (ع) از این مسیر بوده است. مناره مزبور با ظاهری استوانه ای شکل و با ارتفاع فعلی 18 متر با وجود عناصر تزئینی و نحوه آجرچینی نشان دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است. مناره فیروزآباد دارای دو کتیبه در بالا و پایین به خط کوفی است همچنین در داخل مناره نیز پلکانی به طور مارپیچ تعبیه شده است که روی هم رفته شواهد معماری انتساب این اثر را به عصر سلجوقی نشان می دهد.

دهانه بیجورد :

 از جمله مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهر دسکن دهان بیجورد است که در فاصله 20 کیلومتری شمال این شهرستان در میان دو کوه سرتنگل و بیجورد واقع می باشدو از مناطق بسیار حساس و استراتژیک شهرستان در جنگل ها به حساب می آمده که هنوز شالوده سنگرهای نگهبانی در دامنه ها باقی است. از دیگر جلوه های طبیعی این مکان چشمه آب سرد و گوارای زیر درخت کهنسال معروف به چنار جاری است.

مقبره عبدل آباد:

عبدل آباد در فاصله 25 کیلومتری از جنوب شرقی بردسکن در روستای عبدل آباد محوطه ای تاریخی قرار دارد که این بنا به صورت بقعه آجری به ارتفاع 13 سانتیمتر بر بقایای آن بنیان گردیده است. گنبدی بر فراز آن قرار دارد و فضای داخلی بنا در قسمت زیر گنبد مخروطی و بخشی از دیواره های داخلی با هشت طاق نمای درونی شامل گچبری های ساده و لوزی است. این اثر متعلق به قرن هفتم هجری قمری می­باشد.

برج علی آباد کشمر :

این بنا در فاصله 5 کیلومتری شمالی جاده اصلی بردسکن به شهرستان خلیل آباد در میان روستای کشمر بر فراز بقایا و آواره های قلعه ای کهن به نام کوشک بنیان شده و از دیدگاه معماری با برج رادکان قابل مقایسه است. نمای خارجی بنا در پایین هشت ضلعی و بالاترین قسمت آن دارای گنبد مخروطی و به صورت دو پوسته است که 48 نیم ستون به انضمام تزئینات هندسی از آجر و کاشی فیروزه ای زینت بخش آن شده است. این اثر بیشتر نشان دهنده ی اسلوب معماری در قرن هفتم هجری است.

دره آسیاب خوشاب ،رباط کبودان ،امامزاده عبدالله آباد،مسجد جامع سیف آباد و آب انبار سید باقر از دیگر مناطق دیدنی و مناطق تاریخی و مذهبی شهرستان بردسکن می باشد